Το λαϊκίζειν εστί πληκτρολογείν

«Στο διάολο κι εσείς και οι θεσμοί σας» ήταν η φράση του Λόπεζ Ομπραδόρ, του σημερινού Προέδρου του Μεξικό, όταν ηττήθηκε σε παλαιότερες εκλογές. Η συγκεκριμένη φράση ενσαρκώνει πολύ χαρακτηριστικά μια ολόκληρη φιλοσοφία που ταξιδεύει σε κάθε μήκος και πλάτος του κόσμου και υπηρετείται από κάθε λογής πολιτικούς, δημοσιογράφους και πολιτικούς επιστήμονες: το λαϊκισμό.

Στο σημερινό λεξιλόγιο ο όρος «λαϊκισμός» γράφτηκε μόλις κατά τη δεκαετία του ’60 και έκτοτε χρησιμοποιείται με τεράστια συχνότητα για την περιγραφή διαφόρων φαινομένων, από τον φασισμό και τον κομμουνισμό έως και κάποια κινήματα. Η δράση του είναι αρκετά απλή και εφάπτεται με τη φράση «διαίρει και βασίλευε», αφού ο πυλώνας του λαϊκισμού είναι η διαίρεση της κοινωνίας σε δύο αντίπαλα «στρατόπεδα» μιας αέναης μάχης ανάμεσα σε αγνούς και διεφθαρμένους κρατικούς φορείς, πολιτικούς, κυβερνήσεις ολόκληρες. Η αλήθεια σε αυτό ίσως βρίσκεται κάπου στη μέση, ίσως και όχι. Το πρόβλημα εντοπίζεται στους απλούς ανθρώπους, τους πολίτες, που χωρίς να εξυπηρετούν συμφέροντα, παρατάξεις και δημοσιολόγους, επιλέγουν καθημερινά να υιοθετούν μια τέτοια στάση, στο πιο προσβάσιμο βήμα της εποχής: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που τόσα καλά έχουν προσφέρει και σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο σε όλους μας, εξελίσσεται ένας παγκόσμιος δημόσιος διάλογος που παίρνει θέση σε κάθε κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Διακινούνται νέα και απόψεις από τον καθένα προς τον καθένα και δεν είναι λίγες οι φορές που αυτό έχει δημιουργήσει παρεξηγήσεις, λανθασμένες εντυπώσεις, επικίνδυνες θέσεις και τυφλό μίσος. Ας μειώσουμε λίγο την κλίμακα κι ας έρθουμε στο δημόσιο διάλογο εθνικής εμβέλειας. Οι Έλληνες, είμαστε ένας συναισθηματικός λαός, με γρήγορες και απερίσκεπτες «αυτοαναφλέξεις» και εκρήξεις αναφορικά με το κοινωνικό γίγνεσθαι.  Από τα δρώμενα του Μαξίμου μέχρι και του πιο μακρινού σημείου στη Γη, παίρνουμε θέση και γράφουμε μακροσκελή κείμενα στα προφίλ μας, τσακωνόμαστε σε σχόλια χωρίς να έχουμε κατ’ ουσίαν κάτι να χωρίσουμε, στιγματίζουμε αγνώστους, κι όταν πια αυτό ξεθυμάνει, χαλαρώνουμε για λίγα λεπτά και περνάμε στο επόμενο πεδίο μάχης, άλλου ζητήματος, με άλλους ανθρώπους, για άλλα προβλήματα. Έχει γίνει πια πολύ εύκολο.

Κάπου εκεί χάθηκε το μέτρο, αλλά χάθηκε και η ουσία του δημόσιου διαλόγου, μηδενίστηκε η υπόσταση αυθεντιών και αντικαταστάθηκε η πραγματική, ισχυρή, δυναμική γνώση με τη γρήγορη πληροφόρηση. Κάπως έτσι, με την κάθετη ανάγνωση, πιστέψαμε ότι μπορούμε να καταρρίψουμε ολόκληρες ιδεολογίες και πονήματα που, στην πραγματικότητα, κίνησαν και εξέλιξαν τόσο τον κόσμο, ώστε φθάσαμε στην πολυτέλεια της ήσσονος προσπάθειας και της στείρας μικροπολιτικής των σχολίων. Κι αυτά τα σχόλια, με την τόσο ηχηρή απουσία των επιχειρημάτων και το τόσο πλούσιο το υβριστικό λεξιλόγιο, είναι η επιτομή του λαϊκισμού. Του γεμάτου άγνοιας και παρωπιδισμού λαϊκισμού.

Η τελευταία δεκαετία της ελληνικής πραγματικότητας ήταν δύσκολη και η καθημερινότητα συνεχίζει να είναι γεμάτη προκλήσεις και δυσάρεστες ειδήσεις, γι’ αυτό ας καθίσουμε πίσω στην καρέκλα μας την επόμενη φορά κι ας αναλογιστούμε αν η διασπορά μίσους και η ενίσχυση του λαϊκισμού είναι ένα πραγματικό εφόδιο για τη βελτίωση της κατάστασης. Ας αντικαταστήσουμε για λίγο τα μακροσκελή κείμενα με χειροπιαστά βιβλία και τους ευτελείς λογαριασμούς με διαπιστευμένους. Ας αντιμετωπίσουμε την ημιμάθεια με γνώση και το μίσος με ευγένεια. Αμέσως ο κόσμος, θα γίνει καλύτερος.